Ütopyalar Işığında Gaspıralı'nın Darürrahat Müslümanları

Ismail Gaspirali, 19. yüzyilin sonlari ile 20. yüzyilin baslarinda Türk-Islâm dünyasinda etkili olmus bir düsünürdür. O, hem bir mütefekkir, hem bir aksiyon adamiydi. Kirim'da umum Türk halklari için yayimladigi Tercüman gazetesi, çocuklar ve kadinlara yönelik dergileriyle bir akimin, daha dogrusu yenilikçiligin öncüsü durumuna geldi. "Dilde, fikirde, iste birlik", bu düsünce ve faaliyetlerinin ana umdesi oldu.Rusya ve Batili emperyalist devletlerin isgali ve kültürel tesiri altina giren Müslüman milletlerin bu vahim durumdan kurtulmasi için kendi kültür ve inançlarina bagli kalarak ilmî gelismeleri takip etmesi ve çagin gereklerini yerine getirmesinin elzem olduguna inandi. Ayrica, düsünceleri dogrultusunda mensubu oldugu millet ve ümmeti bitmeyen bir enerji ile ikna etmenin gayreti içinde oldu ve bu ugurda hayatini vakfetti.Gaspirali, gazete ve dergilerde yazdigi makalelerle düsüncelerini dile getirdigi gibi, roman teknigini de kullanarak fikirlerini islemis ve genis kitlelere mal etmeye çalismistir. Bunun en güzel örnegi Dârürrahat Müslümanlari adli romanidir. Ancak, ünlü düsünürün söz konusu eserinde alternatif bir Islâm toplumu önermesi, eseri istisnaî bir duruma getirmis, roman/hikâye yönü gölgede kalmistir.Eser, yazarin idealleri ve düsüncelerinin bir nevi özü hükmündedir ve basli basina bir ütopyadir. Daha dogrusu, Batili filozoflarin insa ettigi ütopyalar örneginde oldugu gibi, Dârürrahat Müslümanlari da Türk-Islâm medeniyetinin kültürel kodlariyla tasarlanmis bir ütopyadir. Bundan dolayi eser ayricalikli hâle gelmektedir. Elinizdeki kitapta, bütün bu hususlar dikkate alinarak Gaspirali'nin bu müstesna çalismasi kritik edilmekte, düsünce tarihi içinde önemli bir halkayi teskil ettigi kanitlanmaktadir (Tanitim Bülteninden)