Sivil İtaatsizlik ve Pasif Direniş

Insanliktan çok ticaretle, tarimla, gündelik hayatin mesgaleleriyle ugrasarak bir iktidarin isleyis çarkina kendini kaptirmis olanlar, kölelik düzeninin hükümranligini saglayan esas düsmanlardir ve bu düsmanlar uzaktan gelmemis, yani basimizda hatta bizzat içimizde bulunmaktadirlar. Yani basimizdaki, içimizdeki düsman olmasa uzaktakiler hiçbir halt karistiramaz diyor, Thoreau.Yasadigi dönemde siyasal iktidarin kölelikle, insan haklari ihlalleriyle, savasla ilgili tüm icraatlarina karsi sade bir birey olarak mücadele etmenin, tepki vermenin yollarini arayan Thoreau, ödeyecegi her kurus verginin masum insanlarin canina kastedecek bir kursuna yatirilacagi gerekçesini ilan ederek vergi kaçakçiligi suçlamasina maruz kalirken içimizdeki düsmana karsi koymanin pratik bir yolunu isaret etmis oluyordu. Thoreau, açik bir sosyal-siyasal etige "kula kullugun yadsinmasi" idealine simsiki baglidir. Ancak bu yadsimanin toplumsal ve siyasal bir siddet sinirina varmasi konusunda da oldukça duyarlidir. Bunun için iktidarin nüfuz edemeyecegi siddet-disi bir pratik varolus alanini isaret eder ve adini koyar bunun: "Yönetime boyun egmeyis" veya "kisinin boyun egmezligi" veya yaygin tabiriyle Sivil Itaatsizlik. Bu alan, siddete basvurmaya gereksinim birakmayacak kadar iktidarlari çildirtan ve dönen tekerlerine çomak sokan yeterince genis bir alandir. Bu görüsleriyle Thoreau, Hindistan'dan Amerika'ya ve Afrika'ya bir çok özgürlük hareketinin düsünsel ve eylemsel çerçevesinin sekillenmesinde etkili olmustur. Bunlardan belki de en önemlisi Mohandas Gandhi'nin Pasif Direnis kavramiyla ifadesini bulan eylem programidir. Bir taraftan varolan sosyal ve siyasi sistemin radikal dönüsümünü öneren bir görüse sahip olan Gandhi, ayni zamanda toplumun ve politikanin sinirlari çerçevesindeki sosyal degisim ve politik eylemin devrimci tekniklerini gelistiren bir görüse sahiptir. Gelistirdigi Satyagraha doktrini -en genis anlamiyla siddet disi direnis- Gandhi'nin asagilanmis kisilerin keskin acisini bir ahlakî müeyyideye çevirip saygi görme tesebbüsüdür. Buna göre devlet tabiati icabi zorlayicidir ve insanlar verilmis zorlayici gücü kullanma egilimindedirler. Sonuçta her devlette sahsi bütünlük ve onurun zedelenme tehlikesi vardir. Devletin bu sekilde görüldügü bir görüste Kant'taki anlamiyla ahlakî bütünlük veya gerçeklik konusunda kendi vicdanina basvurabilir. Fakat, bu Gandhi'ye göre sadece zorlayici olmayan metodlarla yapildigi sürece mümkündür. Kisi zorlayici vasitalari kullandigi an kendisini devletle ayni iktidar zeminine koymus olur.Elinizdeki derleme Thoreau'nun Sivil Itaatsizlikte ilgili temel makalesinin yanisira Thoreau'nun gerek Gandhi, gerekse baska baglamlardaki muhtemel sonuçlarinin ve uzanimlarinin enine boyuna tartisildigi yazilari içermektedir.