Rivayet İlimlerinde Haber-i Vahidlerin İtikat ve Teşri Yönlerinden Değeri

Haber-i vâhid türündeki menkûlât, özel¬likle Peygamber'imizin hadisleri, Islâm Dini'nde kuvvetli bir delil ve bir bilgi kaynagidir. Hicrî ilk üç asirdan günümüze kadar gelmis degisik örneklerine sahip oldugumuz, “haber-i vâhidlerle amelin vücûbu” na en kuvvet¬li delil, adi geçen haberler lehindeki sahâbe ve tâbiûn icmâ'laridir. Ihtiyat tedbiri olarak bazan ikinci bir sahsin sâhitligini isteyen bu nevi tatbikat örneklerinde, haber sahipleri hep tek kisidir. Haber-i vâhid tabirinin ilk zamanlardaki tariflerine uygun olan bu örneklerin bir kis¬minda, zikri geçen ikinci ve üçüncü sahislarin olaya sâhitlikleri o ha¬beri, yine vâhidin haberi olmaktan kurtaramamaktadir. Çünkü sonra-dan yayilan telakkiye göre haber-i vâhid: “Tevâtür yoluyla gelen ha¬berlerin disinda kalan haberler” olarak tanimlanmaktadir. Bu görüse göre Hazret-i Peygamber'in hadislerinden pek çogu bu vasiftaki ha¬berlerdir. Nitekim pek çok âlim, sünnetin ve hadislerin çogunlugunu, âhâdin haberleri teskil ettigini açikça belirtmislerdir.Cumhur tarafindan Islâm tesriinde delil olarak kabul edilip kullanilan haber-i vâhidler için süphesiz itiraz edenler de olmustur. Fa¬kat bu muhâlefetlerin hepsi diyebilecegimiz çogunlugu, mesnetsiz ve tenakuzlu görülmektedir. Çünkü, tatbikatta bu haberleri begenmeyen itirazcilarin, bizzat haber-i vâhidlere sarildiklari, onlari delil olarak kul¬landiklari tespit olunmustur.Bu çalismamiz, Islâm ilim hayatina hiç olmazsa, daginik malze¬menin bir araya toplanmasi, bazi kapali noktalarin açikliga kavusma¬si, birtakim kapali terminolojiye bagli yanlislarin halli, gerekli bir kaç yerde kanaat serdi gibi mütevâzi hizmetleri yapabilirse mutlu olacagiz.