Osmanlılar ve Memluklar

Osmanli hükümdari I. Bayezid 1393'te Memluk elçisi Emir Hüsâmeddîn Hasan el-Kuckûnî'yi kabul etti. Bayezid, Memluk Sultani Berkuk'un yolladigi armaganlari sunan elçiye kendisinin Berkuk'un “memluk”u, yani kölesi oldugunu belirtti. Osmanli tarihinde “Yildirim” olarak da bilinen Bayezid, Balkanlar ve Anadolu'daki topraklarini hizla genisletmesine karsin, 1250'lerden beri kadim Islam topraklarina egemen olmus ve “Islamin ve Müslümanlarin Sultani” unvanini tasiyan Memluk hükümdarinin dengi degildi ve kendisi de bunu bu ifadeyle kabul ediyordu. Bayezid'den dört kusak sonra ise Osmanli Sultani II. Bayezid bir baska Memluk elçisini kabul etti. 1485'teki bu kabul merasimi, 1393'tekinden çok farkliydi. Osmanli divanindan biri, Memluk elçisi Emir Canibeg'e “Siz [Memluklar], Kâfir ogullari, kimsiniz ki Haremeyn'e [Mekke ve Medine'ye] hükmedesiniz? O topraklar, sultanoglu sultan oldugu [için] bizim sultanimiza daha uygundur” dedi. Bayezid'in Memluk elçisine tek bir kelime bile etmemesi bu sözlerden çok daha fazlasini anlatiyordu. Anlasildigi üzere, Memluk sultaninin hizmetinde oldugunu belirten I. Bayezid'den bu yana Osmanli ve Memluk hükümdarlari arasindaki güç dengesi neredeyse bütünüyle degismisti. Osmanlilarin güçlerini önceleri Memluklarin yanina, sonra da giderek karsisina yerlestirmeleriyle meydana gelen bu kayma, kendini en açik sekliyle diplomatik görüsmelerde belli etmisti. 1360'lardan 1512'ye degin süren dönemde bu iki Sünni Müslüman devlet arasinda neredeyse araliksiz süren görüsmeler hem rekabete hem de anlasmaya yönelik bir dizi davranis biçiminin ve dilin gelisimini sergiler. Bu kitap iki güç merkezi arasindaki diplomasi agini inceleyerek, bu gelisimin her devletin imaj yaratma süreçleri ve tarihyazimi içindeki yerini irdeliyor. Özellikle, Osmanlilarin 1517'de Memluk topraklarini fethetmelerinden önceki son bes yili kapsam disi birakarak, Memluklarin bu iliskilerin büyük bir bölümünde ideolojik ve siyasal açidan Osmanlilardan üstün olduklari fikrini vurguluyor.