Osmanlı Tarihinde İslamiyet ve Devlet

Islâmiyetle 9. yüzyilda tanisan Türkler, kendi devlet anlayislarini Islam dünyasina tasidi.Böylece devlet ve hukuk kavramlarinda, bagimsiz sivil otorite ve onun kanun koyucu gücülehine büyük bir degisiklik ortaya çikti. Serîat ile yan yana bir sivil hukuk alani gelisti. 11.yüzyilda El-Mâverdî ve Ebu Mansur el-Bagdadî basta, büyük fakihler Islâm toplumlarinda buayrimin gerekliligi üzerine yazdilar, tartistilar.Osmanli Devleti bu gelenegin bir parçasiydi. Yaygin popüler kaninin aksine, her devlet gibi baslangiçta belli bir kalipla kurulmus, çöküsüne dek de bu kaliba harfiyen uymus degildi.Halil Inalcik, Osmanli tarihinin geçmise uzanan köklerini de göz ardi etmeden, 600 yil boyunca devlet ve Islamiyet arasindaki degisken iliskinin bir dökümünü bu kitapta sunuyor. Kutadgu Bilig'deki devlet anlayisindan baslayarak, Uc'larda bir yanda gâzî beylerle, biryanda dervislerle baslayan kurulus öyküsünü anlatiyor. Devlet kurumsallastikça Uc'larin, gâzîlerin ve dervislerin önemlerini kaybedisini, bu arada yeni kurumlarin ve anlayislarinyükselisini gözler önüne seriyor. Fatih Kanûnnamesi'yle örfün hukuk alanina resmengirisinin, ulemanin devlet yapisindaki diger unsurlardan giderek ayrismasinin uzun zamanayayilmis öyküsünü ayrintilariyla sunuyor. 17. Yüzyilda Avrupa'daki tasfiyeci akimlarla aynisiralarda ortaya çikan selefî Kadizâdelilerin hem toplum hem de devlet ve Islâmiyetüzerindeki etkilerini mercek altina aliyor.18. yüzyilda baslayan Batililasma eksenlimodernlesme hareketinin Cumhuriyet'in kurulusuna dek uzanan seyrini takip ediyor.Osmanlilarin kurulus yillarindan beri süren Hiristiyanlik Islâm tartismalarini da bu çerçevedeele aliyor.Osmanli Tarihinde Islamiyet ve Devlet kadim bir meseleyi, usta bir Osmanli tarihçisinin kaleminden okumak isteyenler için.