Bireycilik Sorunu

Bireyselleşme ve bireysellik sorunları, "toplumsal sorun"a koşut olarak, toplum bilimlerinin öncülerinden Karl Marx ve Emile Durkheim'ı da epeyce uğraştırmıştır. Gerçi onların çoğu zaman esas olarak kolektif olanla ilgilenmiş ve kolektif olan adına konuşmuş oldukları düşünülür. Ama hiç de öyle olmadıklarını, bireyin modern serüvenlerinin onların dikkatini özellikle çekmiş olduğunu göreceğiz. Toplum bilimlerinin bu iki tanınmış ismine daha az bilinen ve tam anlamıyla sosyolojinin öncüsü sayılamayacak bir başka isim ekleyeceğim: Biricik ve Mülkiyeti'nin yazarı Max Stirner. Bireyci anarşistlerden bazıları bugün bile onda liberter bireyciliğin en radikal figürlerinden birini bulmaktalar. Aynı zamanda pratik olan bir soruna sahici "çözüm"ler bulmayı ummaksızın, Proudhon sorunun entelektüel formülasyonunda daha ileri gitmemize yardım edebilir. Burada bir tarihçi ya da bir sosyoloğun yapacağı gibi Proudhon'un metinlerini kendi dönemlerinde yeniden yerlerine koymaya çalışmayacağım; siyaset felsefecisi olarak, çağdaş siyasal tartışmalar için faydalı kaynaklar çıkarmaya çalışacağım. Bunlar yalnız birkaç ipucu. Tartışma daha yeni başlıyor...