Alexis ya da Beyhude Mücadelenin Kitabı

“Bu mektup bir açiklama. Bir savunma halini almasini istemem. Onaylanmayi dileyecek kadar çilgin degilim; kabul görmeyi bile talep etmiyorum: bu çok büyük bir talep. Sadece anlasilmayi arzu ediyorum.
“Hayat, Monique, olasi bütün tanimlardan daha karmasiktir; basite indirgenmis her imge, kaba olma riskini tasir her zaman. Sairlerin kesin terimlerden kaçinmasini onayladigimi da sanmayin, onlar sadece düslerini bilirler; sairlerin düslerinde hakikat payi çoktur, fakat hayat bu düslerden ibaret degildir. Hayat siirden daha fazla bir seydir; fizyolojiden daha fazla birseydir, o kadar uzun zaman inandigim ahlaktan da. Hayat bunlarin hepsidir ve çok daha fazlasidir: hayat, hayattir. Tek servetimiz ve tek lanetimiz...
“Kelimeleri o kadar çok kisi kullaniyor ki Monique, artik kimseye uygun düsmüyorlar; bilimsel bir terim bir hayati nasil açiklayabilir? Bir olayi bile açiklamaz; ona isaret eder. Hep ayni sekilde isaret eder, halbuki farkli hayatlarda birbirine tipatip benzeyen iki olay yoktur, ayni hayatin içinde bile yoktur...“
(Arka Kapak)
Alexis ya da Beyhude Mücadelenin Kitabi, 1929'da çikti; o güne kadar yasak damgasi vurulmus bir konunun yüzyillardan beri ilk defa edebiyatta ve toplum ahlakinda tam olarak yazili ifadesini buldugu bir dönemle çagdastir. Yayimlanisindan bu yana yaklasik otuz bes yil geçti: bu süre boyunca, fikirler, toplumsal âdetler, kamuoyunun tepkisi degisime ugradi, ancak sanildigindan daha azdir bu degisiklik; yazarin görüslerinden bazisi degisti, ya da degisebilirdi. Dolayisiyla, bu uzun aradan sonra Alexis'i yeniden açtigimda az çok endiseliydim: bu metinde bazi ufak tefek düzeltmeler yapmam gerekecegini, degismis bir dünyaya iliskin durum saptamasi yapacagimi saniyordum.
Bununla birlikte, iyice düsündügümde bu degisiklikler bana lüzumsuz, hatta zararli göründü; birkaç üslup dikkatsizligi hariç, bu küçük kitap oldugu gibi birakildi, bunun da görünüste birbirine karsit iki sebebi var: biri, artik haritalardan silinmis bir ülke, bir zaman, bir çevreye siki sikiya bagli, çok eski bir orta Avrupa ve Fransiz atmosferinin sinmis oldugu bir iç dökmenin çok özel karakteri kitabin sesini degistirmeden bu atmosferde herhangi bir degisiklik yapilmasi imkânsiz olurdu. Ikincisi ise aksine, hâlâ uyandirdigi tepkilere bakilacak olursa, bu anlatinin bir tür güncellik hatta bazi kisiler için bir tür yararlilik tasir göründügü gerçegi.
Eskiden kanunen ve ahlaken yasak olarak kabul edilen bu konu günümüzde edebiyatta fazlasiyla islenmekle hatta istismar edilmekle, böylece de bir tür hak kazanmakla birlikte, öyle görünüyor ki Alexis'in özel sorunu bugün eskiden oldugundan daha az kaygi verici ya da daha az gizli degildir; ayrica bu konuda bazi çok sinirli çevrelerde hüküm süren ve hakiki özgürlükten çok farkli olan göreli kolayligin da kamuoyunun bütününde bir yanlis anlama ya da bir önyargi daha yaratmaktan baska bir sey yaptigi söylenemez. Alexis ve Monique'in draminin hâlâ yasandigini ve cinsel gerçekliklerin dünyasina yasaklarla ket vuruldugu müddetçe kuskusuz yasanmaya devam edecegini anlamak için etrafimiza dikkatlice bakmamiz yeter; bu yasaklarin belki de en tehlikelileri dilin koydugu yasaklardir; ne var ki dilin, insanlarin çogunun fazla sikinti çekmeden bertaraf ettigi ya da etrafindan dolastigi engellerine, vesveseli kafalar ve saf yürekler neredeyse kaçinilmaz olarak takiliyor. Ne denirse densin, toplum ahlaki, bu romanin temel ögesinin çok eskimis olamayacagi kadar az degisti.